Uit recent onderzoek van het CBS, blijkt dat een kwart van alle jongvolwassenen in Nederland last van overgewicht heeft. Voor de berekening daarvoor werd de Body Mass Index (BMI) gebruikt, dat is je lichaamsgewicht gedeeld door het kwadraat van je lengte. Echter, de BMI methode is sterk achterhaald, zeggen experts. “Het is niet zo simpel. Als er iets complex is, is het je gezondheid.”
Voedingspsycholoog Diana van Dijken las het onderzoek van CBS en dacht: “Leuk dat we weer de BMI gebruiken om te zeggen dat mensen ‘overgewicht’ of obesitas hebben. We weten echter dat het nooit een maat is geweest om vast te stellen of mensen een te hoge vetmassa hebben.”
“De methode is meer dan honderd jaar geleden bedacht door een wiskundige die toen al zei dat het niet bedoeld was om individuele gezondheid te meten. Dat maakt dit soort discussies voor mij discutabel.”
Lees ook: BMI berekenen bij jezelf.
Steeds meer overgewicht
Ruim één op de vier Nederlandse jongvolwassenen tussen de 18 en 25 jaar heeft overgewicht volgens het CBS. Bij bijna 7 procent van de jongvolwassenen is sprake van obesitas. Op de langere termijn lijkt sprake van een stijging. In 2014 had 21 procent van de 18- tot 25-jarigen overgewicht, in 2022 was dit precies 25 procent.
Staatssecretaris van Ooijen (Volksgezondheid) noemt de nieuwe cijfers van het CBS ‘echt hoog’ en ‘heel zorgelijk voor onze gezondheid’. “We werken keihard aan maatregelen die mensen kunnen helpen om gezonder te eten en bewegen.”
Lees ook: Stijging aantal Nederlanders met overgewicht: ‘Verleiding ongezonde voeding te groot’.
CBS Onderzoek
Voor het onderzoek vulden in totaal 2500 jongvolwassen de vragenlijst in. “Aan iedere persoon in de enquête vragen we naar het lichaamsgewicht en de lengte”, zegt Tanja Traag, hoofd socioloog bij het CBS. “Op basis daarvan kijken we of mensen overgewicht hebben.”
Op de vraag of kijken naar de BMI voldoende is om dat te bepalen, zegt ze: “Natuurlijk zijn er discussies of je bijvoorbeeld moet kijken naar buikomvang, maar dat is niet voor veel mensen een gebruikelijke activiteit. Dit is een methode die we sinds 1981 gebruiken. Als we nu gaan veranderen, kunnen we voor de komende jaren niet berekenen of er sprake is van een stijging of daling.”
Volgens het CBS is de BMI een goede indicatie dat iemand te zwaar is en daar mogelijk gezondheidsnadelen door ervaart.
Lees ook: Wanneer heb je overgewicht of obesitas?
Gezondheid meten op basis van BMI
Precies daar gaat het volgens voedingspsycholoog Van Dijken mis. “In onze maatschappij meten we gezondheid aan de hand van de BMI, terwijl dat nooit bedoeld is om gezondheid te meten. Maar omdat we niks beters hebben, pakken we datgene wat er is. Het is simpel, want je hebt alleen je lengte en gewicht nodig. En het is een cijfertje en we houden erg van cijfertjes.”
“Maar het gaat ervan uit dat mensen met een hoger gewicht per definitie ongezonder zijn en dat klopt niet.”
Professor Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de VU Amsterdam, is in de jaren 80 gepromoveerd op het onderwerp BMI. Hij concludeerde dat je veel beter je buikomvang kon meten. “Het vet dat in je buik zit is veel gevaarlijker dan op andere plaatsen”, zegt hij.
Lees ook: Wat zijn de risico’s van overgewicht?
BMI geeft beperkt beeld
Professor Seidell vindt de BMI op individueel niveau een te beperkte methode. “Dan zegt het niet zoveel en kun je er beter mee stoppen.” Maar als je de BMI gebruikt op bevolkingsniveau, om te kijken of het gewicht stijgt, kan het wel bruikbaar zijn. “Dan kun je bijvoorbeeld zeggen dat we als bevolking zwaarder zijn geworden.”
Een vergelijking: als de gemiddelde schoenmaat van 42 naar 46 gaat, wil dat niet zeggen dat iedereen schoenmaat 46 heeft, maar gemiddeld kun je wel zeggen dat mensen grote voeten hebben gekregen.
Daarnaast is de BMI volgens Seidell niet de maat voor het meten van de gezondheid, maar ‘een van de vele manieren’. “Je moet naar het geheel van de persoon kijken. Dat staat ook in de richtlijnen van de huisarts. Je kijkt naar hoe zo’n persoon eruitziet. De huisarts kijkt naar iemands bloeddruk, bloedsuiker, of die last van zijn knieën of heupen heeft en zijn familiegeschiedenis.”
Lees ook: Welke ziektes en klachten ontstaan bij vrouwen door overgewicht of obesitas?
Fysieke gezondheid is maar een klein deel van je gezondheid, beamen beide experts. “Het gaat er ook om of je op sociaal en mentaal gebied lekker in je vel zit”, zegt Seidell. Hij zegt ook dat daar in de richtlijnen steeds vaker rekening mee wordt gehouden. Een belangrijke ontwikkeling, vindt hij: “Je zou de begeleiding van mensen die te zwaar zijn veel meer moeten sturen op verbetering van kwaliteit van leven dan kilo’s verliezen op een weegschaal.”
Lees ook: Tips voor een gezonde lever: ‘Een vette lever wordt de ziekte van de toekomst’.
‘BMI zit het DNA van ons zorgsysteem’
Voedingspsycholoog Van Dijken is het gedeeltelijk eens met de zienswijze van hoogleraar Seidell. Zij noemt daarnaast de gevolgen op die het decennialange gebruik van de BMI als meetmethode heeft. “Het zit enorm ingebakken in ons zorgsysteem en is onderdeel geworden van het DNA van ons zorgsysteem”, zegt ze. “Als je voor een ivf-behandeling in aanraking wil komen, krijg je te horen dat je eerst een BMI moet hebben van onder de 30. Want anders heb je meer kans op complicaties wordt dan gezegd.” Dat is zeer kortzichtig.
“Of denk aan een persoon met duidelijk overgewicht die met knieklachten bij de huisarts komt. In negen van de tien gevallen krijgt zo iemand advies van de huisarts om af te vallen, zonder dat specifiek wordt gekeken naar de klacht of de oorzaak van de klacht. Maar als je dun bent, wordt meteen gekeken naar die klacht, de symptomen en mogelijke oorzaak.”
Van Dijken heeft moeite met het stigma waar dikke mensen iedere dag mee moeten leven. Een onderzoek van het CBS over overgewicht draagt daar niet bepaald aan bij.
Lees ook: Gezonde tips voor blijvend gewichtsverlies.
Stigma dikke mensen
“Mensen in een dikker lichaam worden meteen weer in een hoekje gezet. Als psycholoog, die al jaren mensen met eetproblemen helpt, weet ik dat mensen vanaf jongs af aan al beginnen met lijnen, maar vervolgens eetbuien krijgen, gaan jojoën en aankomen. Worden mensen dan dikker omdat ze ongezonder zijn gaan eten of omdat ze op jongere leeftijd zijn gaan lijnen?
“Het is allemaal niet zo simpel”, benadrukt ze. “Dik is niet per definitie ongezond. En dik is ook niet per definitie gezond. Er zijn zoveel factoren die een rol spelen. Maar een ding is zeker: stigmatiseren is honderd procent nadelig.”
Lees ook: Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
Wat is een gezond BMI?
Volgens het Voedingscentrum geeft je BMI een inschatting van hoe gezond je lichaamsgewicht is. Zij hanteren daarbij de volgende richtlijn voor ondergewicht, overgewicht en een gezond gewicht voor volwassenen tussen 19-69 jaar:
- Ondergewicht: lager dan 18,5
- Gezond gewicht: vanaf 18,5 tot 25
- Overgewicht: vanaf 25 tot 30
- Obesitas: 30 en hoger.
Voor ouderen en kinderen gelden andere grenzen.
Lees ook: Wat is een gezond vetpercentage?
Hulp nodig bij een goede gezondheid of gezonde leefstijl?
Bij SHE Health Clinics kunnen we je helpen met preventie, medisch specialistische onderzoeken en behandelingen, gezond gewicht, afvallen, obesitas, voeding, dieet, leefstijladviezen, beweging, ontspanning en preventieve medische onderzoeken.
Wil je meer informatie of een afspraak maken? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.
Meer lezen?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- Hoe weet je of je diabetes type 2 aan het ontwikkelen bent?
- Wat zijn de symptomen van hartziekten bij vrouwen?
- Hoge bloeddruk: wat is het en hoe kun je het behandelen?
- Overgewicht vergroot de kans op een miskraam en op geboorteafwijkingen.
- Hoe weet je of je een te hoog cholesterol hebt en wat zijn de risico’s?
- 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.