Wetenschappers hebben ontdekt dat bepaalde ‘junk foods’ in verband worden gebracht met een hoger risico op het ontwikkelen van meer dan één chronische gezondheidstoestand, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes type 2, dementie en kanker.
Ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak toegevoegde suikers, ongezonde vetten, conserveringsmiddelen, kunstmatige kleur- en smaakstoffen en andere additieven. Deze voedingsmiddelen ondergaan meestal een complex productieproces om een zeer smakelijk product te creëren.
Echter, diverse wetenschappelijke onderzoeken suggereren dat deze hoge smakelijkheid kan leiden tot verslavend gedrag, waardoor het voor sommige mensen moeilijk is om zich te onthouden van het consumeren van deze ongezonde sterk bewerkte voedingsmiddelen. Bovendien bleek uit een onderzoek uit 2019 dat meer dan 60% van de calorieën die volwassenen consumeren afkomstig zijn van ultrabewerkte voedingsmiddelen.
Daarnaast hebben wetenschappers bewijs gevonden dat de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen in verband brengt met een verhoogd risico op kanker, depressie en cognitieve achteruitgang. Omdat deze voedingsmiddelen vaak veel calorieën bevatten, kunnen ze ook leiden tot gewichtstoename en overgewicht.
Lees ook: Stijging aantal Nederlanders met overgewicht: ‘Verleiding ongezonde voeding te groot’.
Multimorbiditeit
Hoewel onderzoekers eerder verbanden hebben gevonden tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en specifieke gezondheidsaandoeningen, besloten wetenschappers van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC-WHO) in Lyon, Frankrijk, te onderzoeken of een hogere consumptie van deze voedingsmiddelen leidt tot de ontwikkeling van twee of meer chronische ziekten, ook wel multimorbiditeit genoemd.
Hun wetenschappelijke onderzoek, gepubliceerd in The Lancet Regional Health Europe, suggereert dat het consumeren van grotere hoeveelheden van sommige soorten ultrabewerkt voedsel verband kan houden met multimorbiditeit van kanker en cardiometabole ziekten.
Lees ook: Ultrabewerkt voedsel oorzaak eierstokkanker en andere vormen van kanker, zo blijkt uit studie.
Wetenschappers verzamelden gegevens over voedselinname tussen 1992 en 2000 van 266.666 deelnemers in zeven Europese landen om het onderzoek uit te voeren. Aan het begin van het onderzoek noteerden de deelnemers welke soorten voedsel ze in de voorgaande 12 maanden hadden geconsumeerd.
De onderzoekers analyseerden vervolgens de voedselkeuzes van de deelnemers met behulp van het NOVA-classificatiesysteem, dat aangeeft hoe voedingsmiddelen worden gemaakt. Ze volgden de deelnemers ook gedurende 11 jaar om te bepalen wie chronische gezondheidsaandoeningen ontwikkelden.
Na analyse ontdekte het team dat een hogere consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen in verband werd gebracht met een verhoogd risico op een of meer gezondheidsaandoeningen, waaronder kanker, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
Met name met suiker gezoete dranken, kunstmatig gezoete dranken, producten op dierlijke basis en spreads en specerijen werden in verband gebracht met een hoger risico op gelijktijdige gezondheidsaandoeningen.
Lees ook: Frisdrank, sportdrank, zuiveldrank en ijskoffie zitten vol suiker!
Echter, ultrabewerkt brood, granen, snoep en desserts, hartige snacks, plantaardige alternatieven, kant-en-klaar/opwarmen en gemengde gerechten werden niet in verband gebracht met multimorbiditeitsrisico’s (overlijdensrisico’s).
De Engelse cardioloog en hoogleraar professor Tim Chico (School of Medicine and Population Health, Universiteit van Sheffield), die niet direct betrokken was bij het onderzoek, zei in een verklaring: “Uit het onderzoek bleek dat mensen die aangaven meer ultra processed foods (UPF) te eten, op latere leeftijd meer ziekten hadden, wat overeenkomt met veel ander bewijs over de relaties tussen slechte voeding en toekomstige gezondheid.”
“Het kan niet onomstotelijk bewijzen dat ultrabewerkte voeding de directe oorzaak is van de ziekten, maar in combinatie met al het andere wetenschappelijke bewijs is het zeer waarschijnlijk dat sommige soorten sterk bewerkte voeding het risico op latere ziekten verhogen, ofwel omdat ze direct schadelijk zijn of omdat ze gezondere voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, noten, zaden, olijfolie etc. vervangen,” voegt professor Chico toe.
Lees ook: Ultrabewerkte voeding verhoogt risico op dementie.
Voorbeelden van sterk bewerkte voedingsmiddelen
Dit zijn enkele voorbeelden van ultraverwerkte voedingsmiddelen die je beter kunt vermijden of in ieder geval beperken:
- Ham
- Worst
- Industriële vleeswaren / bewerkte vleeswaren
- Voorbewerkt vlees
- Gefrituurde voorbewerkte snacks (zoals loempia’s, kroketten, kipnuggets, samosa’s, pakora’s en uienringen)
- IJs
- Koolzuurhoudende dranken
- Sterk bewerkte brood- en deegwaren
- Frisdranken met toegevoegde suikers
- Energiedranken
- Yoghurt met fruitsmaak
- Magnetron popcorn
- Instant soep
- Snoepgoed met veel suiker (zoals gummies, M&M, zuurtjes, kauwgom en lolly’s)
- Koekjes en gebak met veel suiker en vet
- Gesuikerde snoeprepen en repen voor tussendoortjes
- Gezoete ontbijtgranen
- Gefrituurde zoete deegwaren (zoals donuts en oliebollen)
- Kant-en-klare snacks: chips, koekjes, snoep en andere kant-en-klare snacks
- Kant-en-klare maaltijden, soepen en sauzen
- Fastfood (hamburgers en hotdogs)
- Alcoholische dranken zoals whisky, gin en rum.
Gezonde eetgewoonten omvatten het beperken van de inname van gefrituurde voedingsmiddelen en het kiezen voor gezondere bereidingswijzen, zoals grillen, bakken of stomen.
Lees ook: 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.
Onderzoeksbeperkingen
Hoewel het onderzoek gegevens bevatte van meer dan 250.000 deelnemers in verschillende Europese landen, had het wetenschappelijke onderzoek enkele beperkingen. Ten eerste werden de dieetgegevens van de deelnemers meer dan 20 jaar geleden verzameld en weerspiegelen ze mogelijk niet de huidige voedselverwerkingsmethoden of ingrediënten.
Bovendien verzamelden de wetenschappers gegevens over voeding en levensstijl aan het begin van het onderzoek, maar hielden ze geen rekening met mogelijke veranderingen in levensstijl die zich tijdens de 11 jaar durende follow-up zouden kunnen hebben voorgedaan.
“Wetenschappelijk onderzoek naar voeding en leefstijl zoals dit onderzoek is erg belangrijk. We weten echter al vrij goed wat we zouden moeten eten (en doen) om ons ziekterisico te verlagen,” legt Chico uit. “We weten ook dat niet genoeg mensen weten hoe ze dit moeten bereiken. We hebben te maken met een groeiende epidemie van slechte gezondheid en overgewicht. De belangrijkste vraag is: wat doen we eraan?”
Lees ook: Wat zijn de belangrijkste gezondheidstips voor vrouwen?
Meer lezen over voeding en (on)gezonde leefstijl?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina leefstijl poli.
- Kleinere embryo door ultrabewerkt voedsel voor en tijdens zwangerschap.
- Bewerkte koolhydraten (en niet vetten) zijn grootste risico voor hartziekten!
- Dieet en levensstijl kunnen biologische leeftijd met 11 jaar verlagen.
- Onderzoek onder hartpatiënten: sterk bewerkte voeding verkleint overlevingskansen.
- Hoe suiker je darmen schaadt en het risico op darmkanker verhoogt.
- 7 makkelijke tips om meer groenten te eten.
- Welke ziektes en klachten ontstaan bij vrouwen door overgewicht of obesitas?
- Vegetarisch eetpatroon vermindert risico op hart- en vaatziekten.
- Medicinale kracht van voeding lijkt op werking van geneesmiddelen.
- Gezonde tips voor blijvend gewichtsverlies.
- Hoe weet je of je diabetes type 2 aan het ontwikkelen bent?
- Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.
- 7 vragen over kanker en voeding.
- Ketodieet: wat zijn de voordelen en nadelen?
- Zijn voedingssupplementen wel nodig?
- Hoe eet je jezelf gezond oud?
Bronnen: SHE Health Clinics, Frontiers in Nutrition, The Lancet Regional Health Europe, IARC, CNN, British Heart Foundation, Healthnews