Is een gekantelde baarmoeder gevaarlijk en heb ik behandeling nodig?

Wat betekent het als je zorgverlener zegt dat je baarmoeder naar achteren kantelt, ook wel bekend als een achterovergebogen of retroverteerde baarmoeder? Als ze je niet veel meer vertellen dan dat, vraag je je misschien af of er iets mis is en of je een behandeling nodig hebt. Een gekantelde baarmoeder kan normaal zijn of gezondheidsproblemen veroorzaken.

De baarmoeder kantelt meestal naar voren in het bekken, maar ongeveer 25% van de vrouwen heeft een naar achteren gekantelde baarmoeder. Een gekantelde baarmoeder wordt meestal vastgesteld tijdens een routine bekkenonderzoek.

In dit artikel beschrijven we wat een gekantelde baarmoeder is, wat het betekent voor je seksuele en reproductieve gezondheid, of je je zorgen moet maken, wat de behandelingsmogelijkheden zijn en beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over een gekantelde baarmoeder.

Wat zijn de soorten afwijkingen aan de baarmoeder?

De baarmoeder is een gespierd, peervormig voortplantingsorgaan tussen de blaas en het rectum in je bekken. Het is meestal ongeveer zo groot als je vuist, maar groeit en rekt uit tijdens de zwangerschap.

Tijdens de normale ontwikkeling van de foetus versmelten twee kanalen (de Mullerian ducts) tot één baarmoederholte. Bij sommige vrouwen versmelten deze kanalen niet goed, wat resulteert in een onregelmatig gevormde baarmoeder. Baarmoederafwijkingen zijn meestal aangeboren, wat betekent dat je ermee geboren bent.

Enkele van de meest voorkomende baarmoederafwijkingen zijn:

• Tweeslachtige baarmoeder: Een hartvormige baarmoeder.
• Boogvormige baarmoeder: Vergelijkbaar met een bicornuate baarmoeder maar met minder dip of hartvorm.
• Gescheurde baarmoeder: Wanneer je baarmoeder in twee delen is verdeeld door een vlies.
• Eenhoornige baarmoeder: Wanneer je één eileider hebt en een onregelmatig gevormde baarmoeder.
• Didelphys baarmoeder: Als je geboren wordt met twee baarmoeders.

Positie van de baarmoeder

Zoals de meeste delen van het lichaam is de baarmoeder van iedereen anders en uniek (inclusief de richting waarin deze ligt). Ook al is de ‘normale’ positie van de baarmoeder iets naar voren, betekent dit niet dat als deze iets gekanteld is, dat dit heel ongewoon is.

De meeste vrouwen hebben een gekantelde baarmoeder, wat betekent dat de baarmoeder iets naar voren kantelt in de richting van de onderbuik. Als een zorgverlener je heeft verteld dat jouw baarmoeder “gekanteld” is, kan dat betekenen dat de baarmoeder gekanteld is op een van de volgende manieren:

• Retrovert: De baarmoeder kantelt naar achteren in de richting van je wervelkolom; dit veroorzaakt meestal geen symptomen.
• Anteflexed: Een ernstigere kanteling naar voren die druk of pijn in je buik/blaas kan veroorzaken.
• Retroflexie: Een ernstigere achterwaartse kanteling die druk of pijn in je onderrug kan veroorzaken.

Een retroverte baarmoeder wordt nog onder andere namen gebruikt:

• Achterover gekantelde baarmoeder
• Gekantelde baarmoeder.

Oorzaken van een gekantelde baarmoeder

Ongeveer 25% van de vrouwen heeft een gekantelde baarmoeder. Over het algemeen wordt dit beschouwd als een normale “anatomische variant”. Dat betekent dat het gewoon bij je ontwikkeling hoort en niet betekent dat er iets mis is. Soms kunnen medische aandoeningen ervoor zorgen dat de baarmoeder naar achteren kantelt, zoals:

1. Verzwakte bekkenspieren: vooral na een bevalling of wanneer je in de menopauze komt.
2. Verkleving baarmoeder: verklevingen kunnen voorkomen rond de baarmoeder, de eileiders en de eierstokken, of op andere plaatsen in de buik. Verklevingen zijn een soort littekens in je buik. Deze kunnen ontstaan na een ontsteking van de eileider of de darm, na vroegere operaties of endometriose. Dit kan je baarmoeder vervolgens in een gekantelde positie brengen.
3. Vleesbomen (myomen): Deze kleine, niet-kankerachtige knobbels kunnen ervoor zorgen dat de baarmoeder meer naar achteren kantelt.
4. Baarmoederfibromen of andere gezwellen.
5. Zwangerschap: De baarmoeder wordt op zijn plaats gehouden door weefselbanden die ligamenten worden genoemd. Zwangerschap kan deze ligamenten overstrekken en losmaken, waardoor de baarmoeder naar achteren kan kantelen. In de meeste gevallen keert de baarmoeder na de bevalling terug naar de vorige voorwaartse positie, maar soms ook niet.
6. Endometriose: Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Dit weefsel kan dan de baarmoeder “kleven” aan andere delen van het bekken en ervoor zorgen dat de baarmoeder verschuift.

Lees ook: Hoe herken je de symptomen van endometriose?

Symptomen van een gekantelde baarmoeder

Symptomen zijn zeldzaam bij de meeste vrouwen met een gekantelde baarmoeder. Als ze aanwezig zijn, worden deze klachten het vaakst gemeld:

• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap (dyspareunie).
• Pijn tijdens de menstruatie (dysmenorroe).
• Problemen met urineren of stoelgang: een gekantelde baarmoeder kan druk uitoefenen op de blaas of het rectum, wat kan leiden tot problemen met urineren of stoelgang.
• Moeite met tampons inbrengen of verwijderen.

De aan een gekantelde baarmoeder gerelateerde klachten houden meestal verband met aandoeningen zoals endometriose of bekkenontstekingsziekte. Pas daarbij op voor de volgende klachten:

• Lichte pijn tijdens of na penetrerende seks
• Pijn of drukkend gevoel in de bekken
• Niet goed kunnen uitplassen
• Obstipatie (constipatie)
• Zware en/of pijnlijke menstruatie
• Lage rugpijn
• Druk op de blaas, wat soms kan leiden tot (stress)incontinentie.

Gekantelde baarmoeder: Seksuele & reproductieve gezondheid

Je vraagt je misschien af wat een gekantelde baarmoeder kan betekenen voor de seksuele en reproductieve gezondheid. Voor de meeste mensen zijn er weinig of geen grote problemen met betrekking tot de positie van de baarmoeder.

Seks
Een omgekeerde baarmoeder belemmert de geslachtsgemeenschap meestal niet. Sommige vrouwen melden echter pijn of ongemak bij bepaalde seksuele standjes als ze een gekantelde baarmoeder hebben. Praat met je verloskundige of gynaecoloog als het veranderen van houding geen oplossing biedt voor de pijn.

Geboortebeperking
Vrouwen met een omgekeerde baarmoeder kunnen dezelfde anticonceptiemethoden gebruiken en dezelfde effectiviteit verwachten als vrouwen met een omgekeerde baarmoeder.

Als je kiest voor een spiraaltje, kan de inbrengprocedure soms ongemakkelijker zijn. Uit een recent onderzoek bleek echter dat het gebruik van ultrageluid tijdens het inbrengen hielp om de pijn die vrouwen rapporteerden te verminderen. Als je weet dat je baarmoeder is teruggedraaid, vraag dan aan je zorgverlener of er een echo beschikbaar is tijdens de inbrengprocedure.

Moeite met zwanger worden
De meeste vrouwen hebben geen problemen om zwanger te worden vanwege een gekantelde baarmoeder. Je vermogen om een gezonde zwangerschap te hebben wordt niet beïnvloed door de stand van je baarmoeder. Als je problemen hebt met je vruchtbaarheid, zal je arts waarschijnlijk naar andere oorzaken zoeken. Enkele gezondheidsaandoeningen die in verband worden gebracht met zowel baarmoederretroversie als onvruchtbaarheid zijn:

• Endometriose
• Fibromen in de baarmoeder
• Bekkenontstekingsziekte (PID)
• Zwangerschap
• De baarmoeder beweegt en groeit.

Behandelingsopties voor een gekantelde baarmoeder

Er zijn een paar behandelingsopties als een gekantelde baarmoeder ongemak of andere problemen veroorzaakt:

1. Onderliggende aandoeningen behandelen: Als een onderliggende aandoening de gekantelde baarmoeder veroorzaakt, kan de behandeling van die aandoening ook de gekantelde baarmoeder of de daaruit voortvloeiende symptomen behandelen.
2. Oefeningen: Specifieke oefeningen, waaronder kegels, kunnen helpen. Speciaal opgeleide zorgverleners kunnen helpen om de bekkenspieren te versterken en de baarmoeder handmatig in een voorwaartse positie te laten brengen.
3. Pessarium: Pessaria zijn verwijderbare plastic of siliconen hulpmiddelen die je in je vagina inbrengt om je baarmoeder en andere bekkenstructuren te ondersteunen.
4. Chirurgie: Soms is een chirurgische ingreep nodig om de baarmoeder te verplaatsen. In zeer ernstige gevallen kan hysterectomie (verwijdering van de baarmoeder) worden overwogen.

Lees ook: Wanneer biedt hysterectomie (baarmoederverwijdering) uitkomst?

Tips voor vrouwen met een gekantelde baarmoeder

Veel vrouwen ondervinden nooit problemen of pijn van een gekantelde baarmoeder. Je kunt je ontspannen als je te horen hebt gekregen dat je een gekantelde baarmoeder hebt, maar geen problemen ervaart. Als je echter last hebt van een van de symptomen die in de bovenstaande paragrafen worden beschreven, neem dan contact op met je zorgverlener. Er zijn behandelingsmogelijkheden beschikbaar en er is geen reden om te lijden.

Een gekantelde baarmoeder komt vaak voor en veroorzaakt zelden gezondheidsproblemen. Er is geen bewijs voor het idee dat het moeilijker is om zwanger te worden vanwege de stand van de baarmoeder. Pijnlijke seks of een pijnlijke menstruatie zijn de meest voorkomende redenen om contact op te nemen met een gynaecoloog, zoals een in vrouwenzorg gespecialiseerde gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Zij kan helpen bepalen of de oorzaak alleen te maken heeft met de stand van je baarmoeder of dat er nog andere problemen zijn met je reproductieve gezondheid.

Veel gestelde vragen over een gekantelde baarmoeder

Moet ik mij zorgen maken als ik een gekantelde baarmoeder heb?

In de meeste gevallen is een gekantelde baarmoeder echter geen reden tot bezorgdheid en heeft het geen invloed op de vruchtbaarheid of de algemene gezondheid van een vrouw. Als de symptomen echter ernstig zijn of het dagelijks leven beïnvloeden, kan het nuttig zijn om een gynaecoloog te raadplegen. De gynaecoloog kan de positie van de baarmoeder bevestigen en eventuele symptomen bespreken en behandelingsopties overwegen, indien nodig. Dit kan bijvoorbeeld fysiotherapie, medicatie of in sommige gevallen zelfs een operatie omvatten.

Wat kan de positie van de baarmoeder beïnvloeden?

De positie van de baarmoeder kan variëren als gevolg van genetica, zwangerschap, veroudering, een medische ingreep, een medische aandoening (bijv. endometriose, een myoom of fibromen) en soms is het gewoon de natuurlijke positie van de baarmoeder bij een bepaalde vrouw. Bij sommige vrouwen kan de positie van de baarmoeder echter symptomen veroorzaken, pijnklachten of problemen opleveren.

Kan een gekantelde baarmoeder vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken?

Over het algemeen heeft een gekantelde baarmoeder geen invloed op de vruchtbaarheid. De meeste vrouwen met een gekantelde baarmoeder kunnen zonder problemen zwanger worden en een gezonde zwangerschap hebben.

Veroorzaakt een gekantelde baarmoeder pijn?

Niet alle vrouwen ervaren pijn als gevolg van een gekantelde baarmoeder. Sommige vrouwen kunnen echter pijn ervaren tijdens geslachtsgemeenschap of tijdens de menstruatie. Dit verschilt van persoon tot persoon.

Kan een gekantelde baarmoeder worden gecorrigeerd?

In de meeste gevallen is een medische behandeling niet nodig, omdat een gekantelde baarmoeder meestal geen gezondheidsproblemen veroorzaakt. Als symptomen aanwezig zijn en interfereren met de kwaliteit van leven, kan de arts opties zoals fysiotherapie, medicatie of in zeldzame gevallen een operatie overwegen.

Heeft een gekantelde baarmoeder invloed op seksuele activiteit?

Sommige vrouwen kunnen pijn ervaren tijdens geslachtsgemeenschap als gevolg van een gekantelde baarmoeder. Het is echter belangrijk om te weten dat dit niet voor alle vrouwen geldt, en het kan variëren van persoon tot persoon.

Kan een gekantelde baarmoeder tijdens de zwangerschap problemen veroorzaken?

Over het algemeen veroorzaakt een gekantelde baarmoeder geen problemen tijdens de zwangerschap. Naarmate de zwangerschap vordert, past de baarmoeder zich aan en neemt een meer rechtopstaande positie aan.

Kan een gekantelde baarmoeder vanzelf terugkeren naar de normale positie?

Ja, in sommige gevallen kan de baarmoeder vanzelf van positie veranderen, vooral tijdens de zwangerschap of na de bevalling. Echter, niet alle gekantelde baarmoeders veranderen vanzelf.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een in baarmoederklachten gespecialiseerde vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier. 

Meer lezen over gynaecologische klachten en -behandeling?

• SHE Health Clinics overzicht gynaecologisch zorgaanbod.
• SHE Health Clinics infopagina baarmoederhalsafwijkingen.
• SHE Health Clinics infopagina endometriose.
• SHE Health Clinics infopagina buikpijnklachten.
• SHE Health Clinics blaas- en urineklachten.
• SHE Health Clinics infopagina baarmoederverwijdering.
• SHE Health Clinics infopagina pijn bij vrijen (dyspareunie).
• SHE Health Clinics infopagina baarmoederhalskanker.
• SHE Health Clinics gynaecologisch onderzoek (inwendig en uitwendig).
• SHE Health Clinics gynaecologische preventieve check-up.
• Vrouwen met BRCA1 en BRCA2 mutaties hebben verhoogd risico baarmoederkanker.
• Hoe herken je een ontsteking in je baarmoeder, eileider of eierstok?
• Wat is het verband tussen HPV en baarmoederhalskanker?
• Welke vrouwen hebben risico op vleesbomen?
• Dít wil je weten over baarmoederfibromen.
• Wat kun je doen aan een baarmoederverzakking?
• Op haar 28e kreeg Leontien baarmoederhalskanker: ’Oproepleeftijd voor uitstrijkjes moet omlaag!’.
• Wat zijn baarmoederpoliepen?

Bronnen: SHE Health Clinics, Journal of Gynecology Obstetrics and Human Reproduction, Cleveland Clinic, HealthNews, American Pregnancy Association.