DepressieGynaecologieHormonenLeefstijlMenstruatiePMDDPsychologieVrouwenzorg

Symptomen en behandeling van PMDD

5 Views
14 Min Read

Inhoudsopgave

Veel vrouwen zijn bekend met het premenstrueel syndroom, oftewel PMS. Echter, er is nog een ergere vorm van klachten rond de menstruatietijd: Premenstruele Dysfore Stoornis (PDS), of in het Engels PreMenstrual Dysphoric Disorder (PMDD). 

Deze aandoening komt voor bij 1 op de 20 vrouwen en 30% van deze vrouwen doet ooit een zelfmoordpoging.

Helaas duurt het gemiddeld 12 jaar voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Er lopen dus veel vrouwen met deze serieuze aandoening rond die thans niet weten wat hen mankeert en verstoken blijven van de juiste medische zorg. Daarom leggen we hierbij graag aan je uit wat de symptomen van deze vrouwenaandoening zijn.

Wat is PMDD?

Het premenstrueel dysforie syndroom is een cyclische op hormonen gebaseerde stemmingsstoornis, met symptomen die voorkomen tijdens de premenstruele fase (ook wel luteale fase genoemd) van de menstruatiecyclus, die duurt vanaf de eisprong tot het begin van de menstruatie. In deze luteale fase hebben vrouwen (en ook mensen met vrouwelijke geslachtsorganen) ernstige klachten die een impact hebben op het dagelijks functioneren. Van oververmoeidheid, stemmingswisselingen, griepsymptomen, depressieve gevoelens tot zelfmoordgedachten.

Dysforie is het tegenovergestelde van euforie; je voelt je prikkelbaar, boos, nerveus, depressief en soms zelfs paranoïde. Dysforie is een term die we vooral kennen bij ernstige psychiatrische beelden. Soms bijvoorbeeld bij een ernstige depressie, soms in het kader van een bipolaire stoornis. Deze term zegt dan ook iets over de ernst van de klachten bij PMDD, deze zijn veel ernstiger dan bij PMS. PMDD is een neuro-endocrine stoornis en geen psychische stoornis.

Lees ook: Wat zijn de verschillen tussen PMS en PMDD?

Geschat wordt dat PMDD bij 5-8% (1 op de 20) van de vrouwen in hun vruchtbare levensjaren voorkomt. Hoewel PMDD direct gerelateerd is aan de menstruele cyclus, is het geen hormonale disbalans. PMDD is namelijk een heftige negatieve reactie op het natuurlijke stijgen en dalen van oestrogeen en progesteron. Men denkt dat het een stoornis is op celniveau, met symptomen die erger worden met de tijd en soms verergeren tijdens voortplanting gerelateerde gebeurtenissen als menstruatie, zwangerschap, bevalling, miskraam en pre-menopauze.

Vrouwen met PMDD hebben een verhoogd risico op suïcidaal gedrag. Vele, maar niet alle, vrouwen met PMDD hebben een geschiedenis van vroegjeugd trauma, fysieke of psychische mishandeling, seksueel trauma en/of depressie. 

Er is nog geen bloed of speekselonderzoek om PMDD vast te stellen. Hoewel dergelijke testen andere onderliggende stoornissen wel kunnen uitsluiten.

Klachten en symptomen bij PMDD

Er zijn veel lichamelijke en psychische klachten bekend die te maken hebben met PMDD. Kenmerken en symptomen van PMDD zijn bijvoorbeeld:

  1. Plotselinge stemmingswisselingen/emotionele veranderingen (bijv. plotseling verdrietig of huilerig, gevoeligheid voor afwijzing).
  2. Prikkelbaarheid, woede of toegenomen innerlijke conflicten.
  3. Depressieve stemming, gevoelens van hopeloosheid, zich waardeloos of schuldig voelen.
  4. Angst, spanning of gevoelens van opgefokt of gespannen zijn.
  5. Verminderde interesse in gebruikelijke activiteiten (bijv. werk, school, vrienden, hobby’s).
  6. Seasonal Affective Disorder (SAD).
  7. Moeite met concentreren, focussen of denken; hersenmist.
  8. Vermoeidheid of weinig energie.
  9. Hersenmist (brainfog).
  10.  Libidoverlies.
  11.  Pijnlijke borsten.
  12.  Vocht vasthouden (bijvoorbeeld in handen en voeten).
  13.  Veranderingen in eetlust, hunkeren naar voedsel, te veel eten of eetaanvallen.
  14.  Sociale terugtrekking.
  15.  Hypersomnia (overmatige slaperigheid) of slapeloosheid
    (moeite met in slaap vallen of in slaap blijven)
  16.  Overweldigd of onbeheerst voelen.
  17.  Hevig menstrueel bloedverlies (HMB).
  18.  Lichamelijke symptomen zoals: gevoelige borsten of zwelling, gewrichts- of spierpijn, buikpijn en buikkrampen, lage rugpijn, hoofdpijn, opgeblazen gevoel of gewichtstoename.

Volgens onderzoek kan PMDD persoonlijkheidsproblemen zoals een bipolaire stoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis verhevigen, of daar zelfs voor worden aangezien.

Lees ook: PMDD: Dít zijn de meest gestelde vragen.

Diagnose PMDD

Een diagnose van PMDD vereist de aanwezigheid van ten minste vijf van deze bovenstaande symptomen, waarvan er één een “emotioneel kernsymptoom” moet zijn (één van de eerste 4 genoemde symptomen).

Wie PMDD heeft, heeft vaak maar zeven dagen per maand geen klachten en krijgt daardoor vaak onterecht de diagnose manisch depressief, bipolair of een andere psychische stoornis. Lange tijd werd PMDD ook niet erkend in de medische wereld. Het werd pas in 2013 opgenomen in de DSM-5, het Amerikaanse handboek voor de classificatie van psychische stoornissen dat wordt gebruikt in de psychiatrie. 

Oorzaken van PMDD

Het is nog niet precies bekend hoe PMDD exact ontstaat en waarom de ene vrouw er wel last van heeft en de andere niet. Hoewel er een duidelijk verband bestaat tussen het optreden van de klachten en de menstruatiecyclus, is door onderzoekers nog nooit een hormonale oorzaak voor het premenstrueel syndroom (PMS) gevonden. Wel zijn vrouwen met deze klachten gevoeliger voor hormoonwisselingen dan vrouwen die er geen last van hebben.

Verder is er een aantal factoren dat mogelijk een rol speelt bij het ontstaan of triggeren van PMDD. Zo wordt PMDD vaker vastgesteld bij vrouwen van wie de moeder ook ernstige menstruatieklachten heeft (gehad). Bepaalde ongezonde leefstijlfactoren zoals een ongezond voedingspatroon en weinig beweging, lijken PMDD te beïnvloeden. Ook vrouwen met een verleden van drugsverslaving, misbruik, alcoholverslaving of schildklierproblemen hebben vermoedelijk een grotere kans op een PreMenstruele Dysfore Stoornis.

Verder onderzoek naar PMDD

Onderzoek bij families en tweelingen wijzen er op dat PMDD erfelijk is. Vermoedelijk is het een gevoeligheidsstoornis in de hersendelen die betrokken zijn bij emotionele reacties. Onderzoek wijst erop dat bij vrouwen met PMDD de hersendelen die betrokken zijn bij een emotionele reactie, anders geactiveerd worden vergeleken met degenen die geen PMDD hebben. De oorzaak hiervan kan zijn dat het brein abnormaal reageert op de veranderingen van allopregnanolone (ALLO; een belangrijke metaboliet van progesteron) in de luteale fase bij mensen met PMDD, in vergelijking tot die zonder. Hoewel verhoogde ALLO er normaal voor zorgt dat mensen zich kalmer voelen, heeft het een tegenovergesteld effect bij PMDD. Het veroorzaakt irritatie, angst en negatieve stemmingsveranderingen. Het is mogelijk dat vrouwen met PMDD een tolerantie hebben ontwikkeld tegen het kalmerende effect van ALLO.

In 2017 hebben Amerikaanse onderzoekers van het National Institute of Health (NIH) geconcludeerd dat vrouwen met PMDD gevoeliger zijn voor veranderingen in de hormonen oestrogeen en progesteron en ze hebben ontdekt dat dit kan komen door een moleculair mechanisme in hun genen. Onderzoekers vergeleken witte bloedcellen bij vrouwen met PMDD en zonder PMDD en bevestigden dat vrouwen met PMDD, verschillen hadden in de genen die voortplantingshormonen verwerken.

Hormoononderzoek met behulp van een bloedonderzoek is niet noodzakelijk bij klachten die te maken hebben met het premenstrueel syndroom. Ook lichamelijk of gynaecologisch onderzoek is meestal niet zinvol. Wel gaat de arts nauwkeurig na wanneer jouw klachten optreden, om te weten te komen of je echt last hebt van het premenstrueel syndroom PMDD.

Behandeling van PMDD bij SHE Health Clinics

Bepaalde leefregels, een gezond en regelmatig leven met voldoende rust en lichamelijke activiteit en begrip van de persoonlijke omgeving blijken vaak voldoende te zijn om de klachten draaglijk te maken. Als dat niet genoeg is, kunnen de klachten met medicijnen worden behandeld.

Een op maat gemaakte multidisciplinaire en complementaire aanpak werkt bij PMDD veelal het beste. Zo stemmen we bij SHE Health Clinics op iedere vrouw de beste behandeling(en) af.

  • Eerste intake consult vind plaats met een van onze vrouwelijke gynaecologen. 
  • Vooraf vragen wij u om een online vragenlijst in te vullen, zodat onze gynaecoloog zich goed in uw klachten, symptomen en zorgvragen kan inlezen. 
  • Onze leefstijltherapeut zal adviezen geven over bepaalde oefeningen die je kunt toepassen voor de juiste lichaamsbeweging en slaap. 
  • Onze voedingskundige zal je adviseren over een aangepast dieet en het vermijden van koffie, alcohol, vetten, suikers en stress.
  • Vitamine B, calcium en het kruidensupplement vitex agnus castus (kuisboomextract) kunnen de klachten verminderen.
  • Het wordt aangeraden om niet te veel snelle suikers te eten.
  • Yoga en meditatie kunnen helpen om stress en depressie tegen te gaan.
  • Onze vrouwelijke gynaecoloog zal je helpen met een duidelijke uitleg en een goed gesprek.
  • Onze gynaecoloog kan de juiste anticonceptie met je bespreken. De klassieke anticonceptiepil voorkomt de ovulatie en kan de symptomen bij sommige mensen verminderen. Ook een hormoonspiraaltje, hormoonstaafje of prikpil kan een optie zijn. 
  • Heb je zeer ernstige klachten, dan worden soms antidepressiva of hormonale behandelingen geprobeerd.
  • Cognitieve gedragstherapie door onze vrouwelijke psycholoog kan gebruikt worden om te leren omgaan met de klachten. 

Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?

PMDD consult

Denk je last te hebben van PMDD en wil je een afspraak maken met een van onze vrouwelijke gynaecologen? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over PMDD en menstruatieklachten?

Auteur: Redactie

Bronnen: Stichting PMDD Nederland, Gezondheidsplein, Bedrock, SHE Health Clinics

TAGGED:
Share This Article
‘Door menstruatie 9 dagen per jaar minder productief’

Door menstruatie zijn vrouwen gemiddeld negen dagen per jaar minder arbeidsproductief. De…

Vreemd knobbeltje? Stel doktersbezoek niet uit!

Stel een doktersbezoek niet uit bij twijfel over een knobbeltje of vreemd…

Van Vulva Tot Vagina: de voor- en nadelen van de pil

‘V – Van Vulva Tot Vagina’ is de titel van het boek…